Φωτογραφία: Στέφανος Κόντος

Πριν προχωρήσουμε στο κυρίως μέρος του άρθρου είναι πρώτα απαραίτητο να γίνουν γνωστά/κατανοητά τα εξής:

Ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί οξυγόνο (O₂) για να επιτελέσει κάθε λειτουργία του. Μέσω του μεταβολισμού, ένα μέρος του O₂ μετατρέπεται σε διοξείδιο του άνθρακα (CO₂) το οποίο το αποβάλουμε με την εκπνοή μας στην ατμόσφαιρα.

Το σώμα μας έχει πολύ καλή ικανότητα να «αισθάνεται» το CO₂ και να «απαντά» στις μεταβολές του (κάτι το οποίο δεν ισχύει για το Ο₂). Η απάντηση αυτή είναι μία μεταβολή στον αερισμό δηλαδή την ποσότητα αέρα που αναπνέουμε σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ. πόσα λίτρα / λεπτό).

Ας δούμε 2 παραδείγματα:

1) Τώρα που πιθανώς κάθεσαι και διαβάζεις αυτές τις γραμμές, η αναπνοή σου είναι πολύ ήρεμη. Τόσο που ούτε καν ακούγεται (χαμηλός αερισμός). Αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός σου παράγει CO₂ με πολύ αργό ρυθμό.

2) Εάν όμως ξαφνικά σηκωθείς και ξεκινήσεις να τρέχεις, η αναπνοή σου θα γίνει πιο βαθιά και πιο γρήγορη (υψηλός αερισμός). Αυτό θα οφείλεται στο γεγονός ότι πλέον παράγεις CO₂ με αρκετά πιο γρήγορο ρυθμό λόγο της δραστηριότητας σου (τρέξιμο).

Η παραγωγή CO₂ λοιπόν είναι η κινητήριος δύναμη που ρυθμίζει το πόσο αναπνέουμε, δηλαδή τον αερισμό μας.

Και πάμε τώρα στον ΥΠΕΡΑΕΡΙΣΜΟ

Όπως λέει και η λέξη, υπέρ-αερισμός είναι ο αερισμός παραπάνω από αυτόν που χρειαζόμαστε. Για την ακρίβεια είναι αερισμός παραπάνω από αυτόν που χρειάζεται το σώμα μας για να κρατήσει τα επίπεδα CO₂ σταθερά. Ας πούμε εάν τώρα ενώ κάθεσαι, ξεκινήσεις και κάνεις πολύ γρήγορες ή πολύ βαθιές αναπνοές (ή και ένα συνδυασμό αυτών) τότε θα κάνεις υπεραερισμό.

Η τεχνική του υπεραερισμού έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στην ελεύθερη κατάδυση με σκοπό την αύξηση των επιδόσεων. Αυτή η άκρως λανθασμένη πεποίθηση ξεκίνησε αρκετά χρόνια πριν, διότι κάποιοι υπέθεταν ότι με βαθιές και γρήγορες αναπνοές πριν τη βουτιά μπορούσαμε να «οξυγονώσουμε» το σώμα μας. Ωστόσο, κάτι τέτοιο είναι αδύνατον καθώς το ποσοστό οξυγόνου στο αίμα μας ανά πάσα στιγμή σε έναν υγιή άνθρωπό κυμαίνεται μεταξύ 96% και 99%. Ο υπεραερισμός όμως μπορεί να μειώσει δραματικά τα επίπεδα CO₂ στο αίμα. Αυτό το γεγονός εγκυμονεί ΠΟΛΛΟΥΣ κινδύνους και προκαλεί σημαντική ΜΕΙΩΣΗ των επιδόσεων. Ας δούμε λοιπόν τα βασικά μειονεκτήματα του υπεραερισμού:

1. Ακυρώνει ή καθυστερεί την ανάγκη για αναπνοή που έχουμε κατά τη διάρκεια της βουτιάς. Χωρίς την ανάγκη για αναπνοή λοιπόν, υπάρχει περίπτωση να φτάσουμε στο σημείο του black out χωρίς κανένα σημάδι δυσφορίας!
2. Αυξάνει την καρδιακή συχνότητα αυξάνοντας έτσι και την κατανάλωση O₂ - το αντίθετο από αυτό που επιζητούμε σε κάθε μας κατάδυση.
3. Ακυρώνει ή καθυστερεί την καταδυτική απόκριση (καταδυτικό αντανακλαστικό). Έτσι το σώμα μας δεν εξοικονομεί O₂ κατά τη διάρκεια της βουτιάς όπως θα έκανε φυσιολογικά
4. Φαινόμενο Bohr: Τα χαμηλά επίπεδα CO₂ κάνουν την αποδέσμευση του O₂ από την αιμοσφαιρίνη πολύ δύσκολη με αποτέλεσμα αυτό να μην διαχέεται αποτελεσματικά στους ιστούς.
5. Προκαλλεί αγγειοσυστολή των εγκεφαλικών αγγείων και επακόλουθη μειωμένη παροχή αίματος (και O₂) στον εγκέφαλο. Σε αυτό οφείλεται και η ζάλη που θα νιώσει κάποιος μετά από κάποια δευτερόλεπτα έντονου υπεραερισμού.

Πως αποφεύγω τον υπεραερισμό;

Αποφεύγοντας συνεχόμενες πολύ βαθιές ή πολύ γρήγορες αναπνοές κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας πριν τη βουτιά. Το γενικό πρότυπο αναπνοής τα 2’ πριν την έναρξη της δεν απέχει και πολύ από την ήρεμη φυσιολογική αναπνοή κατά την ηρεμία. Τέλος, η παρακολούθηση ενός σχολείου ελεύθερης κατάδυσης, για όσους δεν το έχουν πράξει ακόμα, θα λύσει όλες τις απορίες και θα οδηγήσει σε ασφαλείς και αποτελεσματικές πρακτικές!