Διαβάστε το ιστορικό πρώτο άρθρο του ΜΑΝΩΛΗ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗ στον ΒΥΘΟ το 1994.
Ο ήλιος που πριν από λίγη ώρα έκανε την εμφάνισή του στον καθαρό από σύννεφα ουρανό, είναι ήλιος με δόντια. Το κρύο είναι πολύ τσουχτερό, παγώνει ότι μένει ακάλυπτο. Με τη σκέψη στους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού, τις υψηλές θερμοκρασίες και τα καθαρά νερά, παίρνω την απόφαση να εγκαταλείψω τα ζεστά μου ρούχα και να δοκιμάσω, για μια ακόμα φορά την αντοχή της καρδιάς μου στο κρύο.
Το πρώτο σοκ θα το δώσει η βρεγμένη φόρμα, αναγκαστικά γιατί είναι από ξυρισμένο νεοπρέν, χωρίς να σου δίνει περιθώρια άλλης επιλογής. Με γρήγορες κινήσεις και μουδιασμένος από το κρύο, βρίσκομαι στο νερό για να αντιμετωπίσω το δεύτερο και ισχυρότερο αυτή τη φορά, αυτό της επαφής με το κρυστάλλινο νερό. Μια δυνατή κραυγή θα βγει από μέσα μου ταράζοντας την ησυχία του τοπίου, σημάδι ότι άντεξα. Το θερμόμετρο πάνω στο βυθό μέτρα του σκάφους θα σημαδέψει τους έξι βαθμούς Κελσίου. Πρέπει μάλλον να είναι η πιο χαμηλή θερμοκρασία της θάλασσας στην Μεσογείο. Γρήγορες κινήσεις για να ζεσταθεί το νερό στην φόρμα και να πάρει τη θερμοκρασία του σώματος. Ευτυχώς τα νερά σήμερα έχουν κάποια ορατότητα, η οποία σου δίνει μια πιο καλή διάθεση και ψυχολογία. Το μέρος ρηχό, όλο πλάκες και σκισίματα με άσπρα ασβεστολιθικά πετρώματα, κατεξοχήν στέκι άσπρων ψαριών.
Τα ψάρια αυτή την εποχή είναι τραβηγμένα στα ρηχά και μπαινοβγαίνουν ήρεμα στις δαιδαλώδεις τρύπες του βυθού. Δεν έκανα λίγα μέτρα και πράγματι μια μικρή ομάδα γεροσαργών κάνει την εμφάνισή της. Η συμπεριφορά τους είναι ήρεμη αυτή την εποχή και μόνο όταν ανησύχησαν χώθηκαν πρόχειρα όλοι μαζί στις πρώτες τρύπες που συνάντησαν μπροστά τους. Η συνέχεια είναι απλή, αλλά η συγκίνηση μεγάλη, όταν κρατάς στη βέργα σου 2 - 3 ψάρια μαζί πολλές φορές. Εντύπωση μου δημιουργεί το μέγεθος αρκετών σαργών, σε τόσο ρηχά νερά. Το καλοκαίρι αυτά τα ψάρια εξαφανίζονται από τις ακτές, που τώρα τα βρίσκεις μπόλικα και τα μόνα μέρη που μπορείς να τα συναντήσεις είναι τα μεσοπέλαγα ύφαλα και οι βαθιές αποχές των κάβων, βρίσκοντας έτσι καταφύγιο από την κοσμοπλημμύρα ανθρώπων και εργαλείων που κατακλύζουν τις ακτές.
Πιο κάτω κάνει την εμφάνισή του ένας σαργός που ενοχλημένος από την παρουσία μου, θα σπεύσει να κρυφτεί όχι πρόχειρα, αλλά εκεί που αυτός θέλει. Πλησιάζω φεύγοντας τα τρυπάκια και τα σκισίματα που δημιουργεί η πλάκα και ξαφνικά η δέσμη του μικρού φακού ανιχνεύει τις ασημένιες φιγούρες των σαργών, που είχαν προκαλέσει το αδιαχώρητο στην μεγάλη πλάκα. Το φανάρι θα σβήσει και με προσεκτικές και γρήγορες κινήσεις θα αρχίσει το ψάρεμα της τρύπας. Λανθασμένες κινήσεις δεν επιτρέπονται, γιατί τα ψάρια θα φύγουν από άλλες εξόδους, που τυχόν δεν έχω προλάβει να ανακαλύψω.
Σημαντικό στοιχείο στο ψάρεμα αυτή την εποχή είναι ότι τα ψάρια κινούνται στην ρηχή ζώνη, γεγονός που αντισταθμίζει κάποιες αντιξοότητες που δημιουργεί ο χειμώνας. Πρέπει όμως να επισημάνουμε ένα κίνδυνο που μας απειλεί και δεν είναι άλλος από αυτόν της υποθερμίας. Στον οργανισμό μας βέβαια υπάρχουν στοιχεία αυτοάμυνας κατά του κρύου, που μας προειδοποιούν για τον επικείμενο κίνδυνο. Δεν μένει παρά να υπακούμε και να τελειώνουμε κάπου εκεί το ψάρεμά μας. Άλλωστε ψάρια υπάρχουν πολλά για τις επόμενες μέρες του χειμώνα, ο οποίος είναι αρκετά μεγάλος στην χώρα μας.
Το ψάρεμα του σαργού
Ξεκινώντας την αναφορά στο ψάρεμα μπορεί να πιάσει ο ψαροτουφεκάς, το πρώτο λόγο δίνουμε στον σαργό, η παρουσία του οποίου στους δικούς μας βυθούς είναι αρκετά συχνή και συνάμα πολύ επιβλητική.
Ο σαργός είναι ένα ψάρι το οποίο μπορούμε να συναντήσουμε από το 1 μέτρο νερό μέχρι τα 50-60 μέτρα. Αυτή η διαφορά βάθους οφείλεται εκτός από την εποχή και στις διάφορες μεταβολές καιρού και θερμοκρασίας, από τις οποίες το συγκεκριμένο είδος επηρεάζεται αρκετά. Βασικά είναι ένα ψάρι που αν και φαινομενικά δείχνει ότι είναι εύκολο, απαιτείται αρκετή γνώση της συμπεριφοράς του και προχωρημένη τεχνική για να το πιάσουμε.
Ανάλογα με την εποχή θα το συναντήσουμε μόνο του ή σε μικρές ομάδες 2 - 3 ατόμων και άλλοτε σε μεγάλα κοπάδια. Η συμπεριφορά του ψαριού αυτού αλλάζει ανάλογα με τις περιβαντολλογικές συνθήκες της περιοχής που διαμένει. Έτσι άλλες φορές θα τους βρούμε ανήσυχους και διστακτικούς που στην θέα της πρώτης επαφής θα εξαφανιστούν στα βαθειά κι άλλες φορές πάλι αμέριμνοι θα μπαινοβγαίνουν στις τρύπες και τα σκισίματα των βράχων. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι ο σαργός είναι ένα ψάρι με πολύπλευρη προσωπικότητα και απρόβλεπτο χαρακτήρα.
Τα μέρη που επιλέγει ο σαργός να κινείται και να ψάχνει την τροφή του είναι κυρίως πετρώδη. Μπορούμε όμως να τον συναντήσουμε και σε εκτεταμένες φυκιάδες οι οποίες περικλείουν αραιές πλάκες. Επίσης κάνουν έντονη την παρουσία τους στους κάβους, σε όλα τα μονόπετρα που μπορούν να κρυφτούν, σε πλάκες χωμένες στην άμμο, σε σχισμένες φυκιάδες και όπου αλλού μπορεί κανείς να φανταστεί.
Το μέγεθος τους σαργού μπορεί να φτάσει τους 30 πόντους και πιο σπανία τους 40. Το βάρος του φτάνει συνήθως το ένα με ενάμιση κιλό και σε σπάνιες περιπτώσεις τα δύο με δυόμισι κιλά. Η επαφή με τέτοια ψάρια βέβαια είναι πολύ δύσκολη και αυτό γιατί τα ψάρια αυτά είναι φοβερά δύσπιστα και με το παραμικρό εξαφανίζονται στα βαθιά. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που τέτοια ψάρια θα τρυπώσουν και θα μας δώσουν την ευκαιρία να τα ψάξουμε στην τρύπα, η οποία τις περισσότερες φορές θα είναι πολύ καλά επιλεγμένη, στερώντας μας τις προϋποθέσεις για μία βολή που θα μας επιτρέψει να γευτούμε την χαρά της επιτυχίας, πιάνοντας ένα τόσο σπουδαίο ψάρι, μεγάλων διαστάσεων και μοναδικής ομορφιάς.
Παρόλα αυτά στην πατρίδα μας και σε αρκετά μέρη, υπάρχουν ακόμα μεγάλοι σαργοί που φτάνουν το ένα με ενάμιση κιλό.
Αυτά τα ψάρια κάνουν συχνή την εμφάνισή τους τους κρύους μήνες του χειμώνα. Έχω παρατηρήσει ότι όσο πιο πολύ κρυώνει η ατμόσφαιρα της γης και πέφτει η θερμοκρασία της θάλασσας, τόσο πιο πολύ έντονα εμφανίζονται μεγάλοι σαργοί σε αρκετά ρηχά νερά.
Τα μέρη που αγαπούν ιδιαίτερα η σαργοί είναι τα ασβεστολιθικά πετρώματα δηλαδή οι άσπρες πέτρες, που λόγω της σύστασης τους και της διάβρωσης που έχουν υποστεί, δημιουργούν δαιδαλώδεις διακλαδώσεις, δίνοντας την ευκαιρία της προστασίας πολλών ψαριών.
Τέτοια πετρώματα υπάρχουν σε όλα σχεδόν τα μέρη της πατρίδας μας που ειδικά την χειμερινή περίοδο συγκεντρώνει το ενδιαφέρον και το ψάρι με τους σαργούς. Άσπρες πέτρες θα βρούμε απ’ τα πιο πολύ ρηχά νερά και μέχρι τα 10-12 μέτρα βάθος, γεγονός που κάνει το ψάρεμα του σαργού το χειμώνα εφικτό, μιας και το μικρό βάθος αντισταθμίζει τις αντικειμενικές και αντίξοες συνθήκες της χειμερινής βουτιά, όπως το κρύου ή η θολούρα κλπ.
Πολλές φορές μου έχει τύχει να βρω το χειμώνα υπερμεγέθεις σαργούς σε ρηχά νερά, οι οποίοι διαλέγουν για καταφύγιό τους τις άσπρες πέτρες. Όταν τα ψάρια μπουν στις διακλαδώσεις και τα σκισίματα, συνήθως αποτελούν εύκολο στόχο. Υπάρχουν βέβαια και οι περιπτώσεις που δε σου δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης στα ψάρια, λόγω της στενότητας της τρύπας του σκισίματος που δημιουργεί μία πλάκα.
Πολλές φορές έχει τύχει να βλέπω από μικρότερες τρύπες τα ψάρια χωρίς να μπορώ να βάλω το όπλο σε σωστή θέση για βολή. Αυτονόητο είναι ότι το χειμώνα για το ψάρεμα του σαργού χρησιμοποιούμε μικρά σε μέγεθος όπλα. Καλό είναι να έχουμε μαζί μας πάντα και ένα πολύ μικρό όπλο, ιδανικό για τις δύσκολες τρύπες στις οποίες καταφεύγουν οι μεγάλοι σαργοί.
Ψαρεύοντας στις άσπρες πέτρες θα πρέπει να έχουμε το νου μας έχοντας σε πλήρη λειτουργία και την περιφερειακή όραση, γιατί πολύ σαργοί οι οποίοι μας έχουν αντιληφθεί από μακριά τρέπονται σε άτακτη φυγή και σπεύδουν να μπουν στις τρύπες τους.
Αρκετές είναι οι φορές που πηγαίνοντας για ένα σαργό που είδες να τρυπώνει, βρίσκεις μαζί του μια ολόκληρη ομάδα. Θα πρέπει επίσης να παρατηρούμε τις κινήσεις και τον άλλων ψαριών που υπάρχουν στην περιοχή. Όταν δηλαδή θα δούμε κάποιο μικρό κακαρέλλο η μία ούγεννα να καταφεύγει σε μία πλάκα και αυτόματα να πετάγεται έξω και να φεύγει, ενδέχεται στην τρύπα όπου έφυγε να βρίσκονται σαργοί. Καλό είναι να ψάχνουμε αυτές τις τρύπες και ας μην φαίνονται ψάρια, γιατί μπορεί να βρεθούμε προ εκπλήξεων.
Κάτι που μου έχει κάνει ιδιαίτερη εντύπωση και καταργούμε τα μέχρι τώρα δεδομένα περί αναπαραγωγής είναι ότι βρίσκω πολλούς σαργούς αυγομένους τον χειμώνα. Ενώ όλοι ξέρουμε πολύ καλά ότι η περίοδος αναπαραγωγής και γονιμοποίησης το σαργών γίνεται ενώ προχωράει η άνοιξη, μέσα στο καταχείμωνο βρήκα πολλούς σαργούς έτοιμος για αναπαραγωγή. Ίσως να συμβαίνει κάποια αλλαγή στο σύστημα λειτουργίας της αναπαραγωγής, τους λόγους της αλλαγής όμως αυτής δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε ακόμα.
Προς το τέλος της άνοιξης μεταξύ Μαΐου και Ιουνίου θα έχουν ολοκληρώσει την γενετήσια πράξη της αναπαραγωγής. Τότε θα αρχίσουν να εγκαταλείπουν τα ρηχά νερά, περνώντας στις βαθύτερες ζώνες, μιας και η θερμοκρασία του περιβάλλοντος και της θάλασσας θα ανέρχεται στις ψηλότερες τιμές της. Βεβαίως θα παραμείνουν κάποια ψάρια στα ρηχά μέχρι το κατακαλόκαιρο, που και αυτά σιγά-σιγά ενοχλημένα από την διαρκή παρουσία ανθρώπων και εργαλείων θα τραβηχτούν στα βαθιά.
Αυτή την περίοδο που τα ψάρια έχουν εγκαταλείψει πλέον τα πολύ ρηχά νερά, το ψάρεμα του σαργού θα το συνεχίσουμε στους βαθείς κάβους και στους μεσπελάγους υφάλους με τις βαθιές αποχές, μιας και τα ψάρια βρίσκουν περισσότερη ασφάλεια και τροφής αυτά τα μέρη. Πρέπει να σημειώσω εδώ οτι την καλοκαιρινή περίοδο που επικρατούν και δυνατότερα ρεύματα τους κάβους και στις μεσοπέλαγες ξέρεις, είναι δυνατό να βλέπουμε μεγάλα κοπάδια σαργών να ταξιδεύουν στο ρεύμα. Είναι βέβαια λίγο δύσκολο να καταφέρουμε να στριμώξουμε τό κοπάδι στις τρύπες του βυθού.
Αρκετό ενδιαφέρον την καλοκαιρινή περίοδο για το ψάρεμα του σαργού παρουσιάζουν οι εκτεταμένες αμμοφυκιάδες, οι οποίες περικλείουν αραιές πλάκες. Το ψάρεμα αυτό βέβαια απαιτεί πολύ χαμένο χρόνο για ψάξιμο, μέχρι να βρεθεί η πλάκα που θα κρατάει τα ψάρια, αλλά όταν αυτό επιτευχθεί το ψάρεμα θα είναι αποδοτικό. Και αυτό γιατί αυτή την εποχή που η φασαρία και η κίνηση στη θάλασσα φτάνει στο κατακόρυφο, τα ψάρια επιλέγουν τις εκτεταμένες περιοχές για να βρουν την ησυχία και την τροφή τους. Σε αυτές τις περιοχές οι τρύπες συνήθως είναι εύκολες και δεν υπάρχει δυσκολία πρόσβασης και βολής. Υπάρχει μια λεπτομέρεια εδώ όμως που αξίζει να σημειωθεί. Οι πλάκες λόγω του γεγονότος ότι περικλείονται από εκτεταμένες φυκιάδες πολλές φορές και ανάλογα με τους τοπικούς καιρούς και τα ρεύματα που επικρατούν στην περιοχή γεμίζουν από νεκρά φύκια. Τα ψάρια κατά την είσοδο τους στην τρύπα ξεσηκώνουν τα φύκια και κρύβονται πίσω από αυτά, κάνοντας έτσι δύσκολη την ανίχνευσή τους. Θα πρέπει να έχουμε την υπομονή μέχρι να κατακάτσουν τα φύκια στον πάτο της πλάκας και με προσεκτικές κινήσεις τότε να επιτύχουμε καίριες βολές στα ψάρια, αποτρέποντας καινούργια ανακατωσούρα στο εσωτερικό της πλάκας.
Γεμάτες φύκια τρύπες κρύβουν πολλά ψάρια, τα οποία δεν είναι δυνατόν πάντα να εντοπίζουμε. Όσο θα επικρατούν οι ίδιες συνθήκες στην περιοχή ρευμάτων και οι διευθύνσεις αέρα, οι τρύπες θα παραμένουν "λερωμένες" και θα καθιστούν δύσκολο το ψάρεμα του σαργού.
ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΤΕΥΧΟΣ - ΑΠΟ ΤΗΝ 1η ΚΟΠΗ ΠΙΤΑΣ ΤΟΥ ΒΥΘΟΥ το 1994
Ο Μανώλης Περιστέρης συζητά με τον Γιώργο Μπόσδα και τον αδικοχαμένο Μηνά Αρβανίτη.